Bahagian Pengembangan dan Kesejahteraan Rakyat
RISDA
PENGENALAN
Perkembangan industri sawit negara telah menampakkan peningkatan keluasan tanaman kepada lebih 4.0 juta hektar sehingga akhir 2008 yang diusahakan dengan komoditi ini. Senario ini telah menyebabkan keluasan tanah yang dikategorikan baik untuk sawit berkurangan. Ada petanda bahawa penanaman sawit di masa hadapan akan tertumpu di kawasan tanah bermasalah atau marginal seperti gambut, asid sulfat, tanah curam dan lain-lain. Tanah gambut dengan anggaran keluasan 2.6 juta hektar merupakan tanah dengan beberapa masalah tertentu dan memerlukan teknik-teknik pengurusan yang baik untuk menjadikannya lebih produktif. Pengamalan teknologi yang disyorkan membolehkan pengeluaran hasil BTS tanaman sawit di tanah gambut setanding dengan penghasilan di kebanyakan tanah liat mineral
TAKRIF TANAH GAMBUT Tanah gambut ditakrifkan sebagai tanah yang mempunyai ketebalan lapisan bahan ogranik melebihi 0.5 m bagi kedalaman tanah yang melebihi 1.0 m. Bahan organik tanah pula ditakrifkan sebagai bahan yang mempunyai sifat kehilangan berat melebihi 60% selepas pembakaran. Bagi tujuan penanaman sawit, secara praktiknya tanah gambut boleh dikelaskan berdasarkan kepada tahap pereputan bahan organik serta berdasarkan kedalaman lapisan bahan organik. Faktor kedalaman dan pereputan bahan organik mempengaruhi kaedah pengurusan dan amalan agronomi tanaman sawit di tanah gambut.
 |
| Jadual 1 - Pengkelasan Tanah Gambut Berdasar Jenis dan Tahap Pereputan Bahan Organik |
 |
| Jadual 2 - Pengkelasan Tanah Gambut Berdasarkan Kedalaman
Lapisan Bahan Organik1
Serta Kesesuaian Agronomi2
Tanah gambut dikategorikan sebagai tanah yang bermasalah (marginal
soil) yang selalunya ditemui di sepanjang kawasan pedalaman yang
rendah dekat dengan kawasan pantai dan mengandungi saliran yang
tidak baik. Antara limitasi yang menjejaskan kejayaan penanaman sawit
adalah:
• kepadatan pukal tanah rendah • keronggaan tanah berlebihan • susutan/kecutan tanah yang selalunya tinggi pada peringkat awal pembangunan atau pembersihan kawasan penanaman menyebabkan pokok sawit tumbang mengakibatkan banyak bahagian akar terbongkas dan terdedah ke udara serta menjadi rosak • paras air yang tinggi (selalu dalam keadaan tenggelam) • pH rendah (< 3.5) • kadar C/N tinggi serta rendah tahap kesuburan terutama nutrien K dan P dan nutrien mikro • pengikatan unsur zat pemakanan dalam baja oleh asid organan dalam gambut seperti asid karboksilik, phenolik dan asid amino lain dan • keupayaan penampanan tanah tinggi PENANAMAN SEMULA POKOK SAWIT |
Walaupun banyak teknik boleh digunakan dalam penanaman semula
sawit di tanah gambut, faktor-faktor berikut perlu diambil kira dalam
pemilihan tersebut:
i. Tumbesaran pokok sawit di kawasan pembakaran sifar adalah
sama atau lebih baik daripada di kawasan pembersihan sempurna.
Dilaporkan bahawa di kawasan pembakaran sifar, pengeluaran
BTS adalah lebih tinggi walaupun tidak signifikan berbanding di
kawasan pembersihan sempurna. Status nutrien daun dalam
kawasan pembakaran sifar lebih baik (terutamanya P dan K)
daripada kawasan pembersihan sempurna
ii. Pembakaran boleh mengakibatkan berlakunya kebakaran tanah
gambut yang tidak terkawal. Pembakaran biojisim pokok sawit juga
mengakibatkan kehilangan yang tinggi terhadap bahan organik,
nitrogen dan sulfur yang sepatutnya boleh ditambahkan ke tanah
selain kehilangan bahan sungkupan dan humus kepada tanah
iii. Pengurusan biojisim pokok sawit secara pembakaran adalah tidak
dibenarkan di bawah Akta Kualiti Alam Sekitar 1974 dan Akta Alam
Sekitar – kawalan Udara Bersih Tahun 1978
iv. Teknik tanam bawahan meningkatkan serangan kumbang badak
dan penyakit Ganoderma (penyakit RPB) serta prestasi hasil
rendah terutama apabila penjarangan dan kaedah pemusnahan
pokok tua tidak dijalankan dengan sempurna seperti disyorkan
v. Di kawasan populasi kumbang badak amat tinggi, pembersihan
sempurna dan pembakaran separa adalah lebih diutamakan
vi. Bagi mengawal dan mencegah penyakit RPB dari menyerang
pokok sawit, kaedah sanitasi inovatif adalah disyorkan kerana ia
berkesan dalam mengurangkan serangan penyakit RPB
Kajian MPOB pada tahun 2001 telah memperkenalkan teknik pengurusan biojisim inovatif semasa penanaman semula sawit. Dalam teknik ini langkah-langkah berikut perlu dipraktikkan:
• Pokok tua ditumbang dan dicincang dengan menggunakan jentolak 120 HP yang dipasang dengan chipping bucket
• Batang dan pelepah diracik 5 – 10 sm tebal dan pada sudut 45 – 60o supaya ianya reput dengan cepat manakala pangkal batang sawit tua perlu dikorek dan lubangnya dikambus semula
• Semua biojisim pokok sawit dilonggokkan di sepanjang lorong antara barisan pokok tidak melebihi 2 meter tinggi dan tepi longgokan sekurang-kurangnya 1 meter dari lubang tanaman dengan had longgokan sepanjang 30 meter
• Disyorkan semua biojisim yang telah diracik diselerakkan rata 3 – 4 m lebar di barisan tanaman. Teknik ini didapati dapat mempertingkatkan pertumbuhan pokok, mengurangkan keperluan pembajaan sehingga 50% bagi tempoh lima tahun pertama, sebagai bahan sungkupan yang dapat memulihara kelembapan tanah serta mengurangkan masalah rumpai di samping mengurangkan kos penanaman semula
Sistem Parit Ladang
Sistem parit ladang yang cekap dan berkesan membolehkan paras air ladang dikawal pada paras 70 - 90 sm dari permukaan tanah bagi pertumbuhan dan penghasilan pokok yang maksima di samping mengurangkan masalah susutan Sistem saliran juga berfungsi mengawal paras air supaya tidak terlalu tinggi bagi mengelakkan keadaan air bertakung di ladang. Air bertakung tidak sesuai untuk perkembangan pokok sawit, menjejaskan penghasilannya serta menyulitkan urusan ladang. Pembinaan pintu air adalah penting dan bilangannya adalah satu unit bagi setiap 40 – 50 hektar dan dibina secara kekal menggunakan konkrit atau bahan lain yang dapat berfungsi mengawal air di ladang mengikut paras yang ditentukan. Semasa penanaman semula, parit ladang lama yang diperlukan hendaklah digali semula manakala yang tidak diperlukan dikambus
Jadual 3 - Spesifikasi dan Justifikasi Sistem Parit Ladang
Sistem jalan ladang perlu dirancang dan dibina mengikut justifikasi dan spesifikasi yang betul bagi mengelakkan kesulitan operasi ladang dan peningkatan kos penyelenggaraan ladang. Rangkaian jalan ladang dibina selari dengan rangkaian sistem parit dengan jarak kedudukan antara jalan dan parit ialah 2 hingga 4 meter:
• Jalan utama : selari dengan parit utama dengan ukuran lebarnya 4.5 - 5.5 meter dan intensiti ialah 10-15 meter/ hektar.
• Jalan ladang : selari dengan parit pengumpul dan ukuran lebarnya 3.5 - 4.0 meter dan intensiti ialah 45-50 meter/ hektar.
Kepadatan Tanaman
Secara umumnya kepadatan atau jarak tanaman sawit bergantung kepada tahap kedalaman lapisan gambut. Kepadatan tanaman yang tinggi iaitu sehinggga 200 pokok/hektar adalah disyorkan bagi kawasan yang berisiko tanggi serangan penyakit Reput Pangkal Batang (RPB)
Teknik Penanaman
• Gambut cetek dan sederhana yang dipadatkan - teknik penanaman
lubang dalam lubang dengan saiz 1.0 x 1.0 x 0.3 meter bagi lubang
besar dan 03 x 0.3 x 0.3 meter bagi lubang kecil
• Gambut dalam dan sederhana yang tidak dimampatkan – teknik
penanaman lubang biasa
• Teknik penanaman lubang condong sehala adalah disyorkan di tanah
gambut dalam. Kaedah ini dapat mengurangkan kehilangan hasil BTS
kesan kejadian pokok condong atau tumbang selain tidak menjejas
lorong laluan dalam ladang.
• Paras air tanah dan kepadatan pukal tanah rendah menyukarkan pelaksanaan sistem mekanisasi operasi ladang
• Penyediaan lorong tuai dengan menambak bahagian tengah lorong tuai menggunakan tanah gambut membolehkan sistem mekanisasi ladang dijalankan termasuk semasa kerja menanam
Tanaman Kacang Penutup Bumi
• Keistimewaan tanaman ini ialah ianya tahan lindungan, kemarau, penyakit dan perosak di samping pertumbuhan cepat
Penanaman sawit di kawasan tanah gambut terus berkembang melibatkan pihak swasta dan juga pekebun-pekebun kecil kerana telah mendapat pulangan yang memuaskan. Program penyelidikan dan pembangunan (R & D) untuk membaiki sifat-sifat tanah gambut terus dijalankan agar hasil BTS dapat ditingkatkan setanding dengan penghasilan di tanah mineral. Pengurusan air ladang yang cekap dan effisen, amalan menanam dan agronomi yang betul dan penyediaan pemakanan kepada sawit dengan kadar yang mencukupi dan seimbang adalah merupakan kriteria utama menentukan kesesuaian sesuatu kawasan tanah gambut untuk dimajukan dengan penanaman sawit dan harus diberi perhatian. Semoga garis panduan ini dapat membantu pegawai pelaksana di lapangan dalam mengurus penanaman sawit di tanah gambut oleh pekebun kecil agar mendapat pulangan yang optimum walaupun kekangan-kekangan seperti keperluan mekanisasi operasi ladang, pokok condong dan tumbang, perosak dan penyakit tanaman terus merupakan cabaran yang perlu ditangani dengan bijak.
Disediakan oleh
Unit Pemindahan Teknologi
Bahagian Pengembangan dan Kesejahteraan Rakyat
RISDA
RUJUKAN:
1. Esnan A.G. Pembangunan dan Pengurusan Sawit Di Tanah Gambut. Malaysian Palm Oil Board (MPOB), Bangi.
2. Hasnol O. 2004. Kaedah Penanaman Semula Sawit Di Kawasan Tanah Gambut
No comments:
Post a Comment